HO ĐAU ĐẦU: TRIỆU CHỨNG, NGUYÊN NHÂN, CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ

Bất kỳ ai cũng có thể bị ho đau đầu (ho nhức đầu). Tình trạng này có thể vô hại và nhanh chóng trôi qua. Thế nhưng, ho mà đau đầu thường xuyên, xuất hiện với mức độ nghiêm trọng cần được kiểm tra, thăm khám, chữa trị. Vậy đau đầu khi ho là bệnh gì, triệu chứng và điều trị ra sao?

Ho đau đầu hay đau đầu khi ho là chứng đau đầu có thể xuất hiện do tình trạng ho gây ra, tương tự như cơn đau đầu do những vấn đề khác có thể gây áp lực lên vùng đầu như xì mũi, hắt hơi, khóc, cười, cúi xuống, đi tiêu… Ho đau đầu khá hiếm gặp nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe, làm suy giảm chất lượng cuộc sống. Nếu bạn gặp chứng ho nhiều đau đầu thì nên đến cơ sở y tế thăm khám sớm.

Mối liên hệ giữa ho và đau đầu

Ho là cơ chế bảo vệ tự nhiên của hệ hô hấp. Ho giúp loại bỏ mùi hương gây kích ứng hay đờm ra khỏi đường hô hấp. Cũng có khi ho là do đường hô hấp có bất thường, bị tổn thương, viêm… Thế nhưng, áp lực khi ho lan tỏa lên đầu có thể gây ra hoặc làm tăng nặng chứng đau đầu, đau nửa đầu hay dẫn đến cảm giác đau ở một số vùng khác trên cơ thể như vai gáy, sườn… Thông qua mức độ và biểu hiện của cơn đau, nhiều nghiên cứu đã chia đau đầu khi ho thành hai loại chính:

• Đau đầu ho nguyên phát (primary cough headache).
• Đau đầu ho thứ phát (secondary cough headache).

Triệu chứng ho đau đầu

Dưới đây là các triệu chứng ho đau đầu thường gặp tùy trường hợp, cụ thể bao gồm:

• Đau đầu ho nguyên phát:
  • Cơn đau đầu đột ngột xuất hiện sau khi ho hoặc gặp những loại áp lực, căng thẳng lên vùng đầu khác.
  • Những cơn đau thường kéo dài vài giây đến vài phút. Trong một số trường hợp, cảm giác đau có thể kéo dài đến 30 phút.
  • Người bệnh cảm thấy đau như búa bổ hoặc nhói như kim đâm.
  • Cảm giác đau thường xuất hiện ở phía trước đầu, tác động đến cả hai bên đầu.
  • Cơn đau nhức nhối, âm ỉ có thể theo sau, diễn ra trong nhiều giờ.
• Đau đầu ho thứ phát: Triệu chứng xuất hiện tương tự như cơn đau đầu ho nguyên phát. Thế nhưng, biểu hiện đau đầu ho thứ phát có thể kéo dài cả ngày với các triệu chứng như:
  • Cơn đau không ổn định, kéo dài hơn.
  • Chóng mặt.
  • Tê ở mặt hay cánh tay.
  • Ngất xỉu.

Bạn cần đến gặp bác sĩ nếu gặp triệu chứng ho bị đau đầu, xuất hiện đột ngột. Đặc biệt là khi bạn phải đối mặt với những cơn đau đầu nghiêm trọng, diễn ra thường xuyên. Bên cạnh đó, bạn cũng nên đến cơ sở y tế thăm khám nếu gặp bất kỳ dấu hiệu bất thường hoặc triệu chứng thần kinh nào khác, ví dụ như nhìn đôi, nhìn mờ hoặc mất thăng bằng…

Nguyên nhân gây đau đầu khi ho

Chứng ho đau đầu có thể đến từ nhiều nguyên nhân, cụ thể như sau:

• Đau đầu ho nguyên phát: Nguyên nhân dẫn đến đau đầu ho nguyên phát vẫn chưa được nhận biết rõ. Một vài nghiên cứu nghi ngờ sự gia tăng áp lực nội sọ và những tình huống căng thẳng có thể đã gây ra tình trạng đau đầu khi ho.
• Đau đầu ho thứ phát: Nguyên nhân gây đau đầu ho thứ phát có thể bắt nguồn từ một số vấn đề ở phần sau của não. Bên cạnh đó, tác nhân gây ra cơn đau cũng có thể xuất hiện ở nơi tủy sống và bộ não kết nối, cụ thể như sau:
  • Hình dạng của hộp sọ bị khiếm khuyết.
  • Cấu trúc của tiểu não – phần não kiểm soát sự thăng bằng bị khiếm khuyết. Trong đó, dị tật chiari là khiếm khuyết xuất hiện phổ biến.
  • Phình động mạch não.
  • Não có khối u.
  • Chứng rò rỉ dịch não tủy nguyên phát.

Ngoài ra, một số yếu tố nguy cơ cũng có thể gây ho nhức đầu, cụ thể bao gồm:

• Yếu tố nguy cơ gây đau đầu ho nguyên phát:
  • Tuổi tác: Tác động đến những người lớn hơn 40 tuổi.
  • Giới tính: Phái mạnh có nhiều nguy cơ bị đau đầu nguyên phát hơn.
• Yếu tố nguy cơ gây đau đầu ho thứ phát:
  • Tuổi tác: Người trẻ hơn 40 tuổi.

Ho bị đau đầu có nguy hiểm không?

Nhìn chung, bản thân đau đầu khi ho không phải là căn bệnh nguy hiểm. Thế nhưng nếu tình trạng này kéo dài, tiến triển nặng sẽ khiến người bệnh cảm thấy khó chịu, mệt mỏi, làm suy giảm chất lượng cuộc sống. Đặc biệt là với trường hợp đau đầu ho thứ phát do liên quan đến những vấn đề hay bệnh lý tiềm ẩn, ví dụ cấu trúc não bị tổn thương, khối u não…, thì phải được bác sĩ thăm khám sớm, chỉ định phương pháp chữa trị phù hợp.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn đột ngột bị đau đầu khi ho, xuất hiện thường xuyên với mức độ nghiêm trọng… thì cần được bác sĩ thăm khám. Đặc biệt là khi bạn gặp chứng ho đau đầu kèm theo những dấu hiệu đáng ngại khác như nhìn đôi, nhìn mờ, mất thăng bằng… thì phải đến cơ sở y tế kiểm tra càng sớm càng tốt.

Bạn cần chuẩn bị gì khi đi khám ho đau đầu?

Để việc thăm khám ho đau đầu diễn ra thuận lợi, mang đến kết quả chính xác, nhanh chóng, người bệnh nên chuẩn bị một số vấn đề dưới đây:

• Liệt kê trước bất kỳ triệu chứng nào mà bản thân đang gặp phải.
• Liệt kê những thông tin quan trọng như tiền sử bệnh lý của cá nhân và gia đình, ca phẫu thuật từng thực hiện trong quá khứ, những biến cố, thay đổi lớn, sự căng thẳng đang đối mặt…
• Liệt kê những loại thuốc, thực phẩm chức năng, vitamin… mà bạn đang sử dụng.
• Liệt kê những thắc mắc mà bạn cần trao đổi trực tiếp với bác sĩ.
• Bạn cần chuẩn bị điều kiện tài chính để sẵn sàng thực hiện một số phương pháp chẩn đoán hình ảnh (nếu có). Tốt hơn hết, bạn nên có người thân đi cùng đến cơ sở y tế.

Cách chẩn đoán tình trạng ho đau đầu

Để chẩn đoán tình trạng ho bị nhức đầu, loại trừ những nguyên nhân khác dẫn đến chứng đau đầu, bên cạnh khám lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định cho người bệnh thực hiện các phương pháp chụp hình ảnh não ví dụ như chụp CT, MRI hoặc chọc dò tủy sống:

• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Khi chụp MRI, sóng vô tuyến và từ trường được dùng để tạo ra hình ảnh cắt ngang của những cấu trúc bên trong đầu người bệnh. Qua đó, bác sĩ có thể xác định được các vấn đề tiềm ẩn nguy cơ gây ra chứng ho đau đầu.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT): Ở phương pháp này, máy tính sẽ được dùng để tạo ra hình ảnh cắt ngang của đầu và não bằng cách kết hợp những hình ảnh do tia x-quang mang lại.
• Chọc dò tủy sống: Bác sĩ có thể chỉ định cho người bệnh chọc dò tủy sống. Tuy nhiên, phương pháp này hiếm khi được áp dụng.

Cách điều trị ho đau đầu

Phác đồ điều trị sẽ có sự khác nhau tùy vào việc người bệnh bị ho đau đầu thứ phát hay nguyên phát, cụ thể như sau:

1. Điều trị đau đầu khi ho nguyên phát

Với người có tiền sử bị ho đau đầu nguyên phát, bác sĩ sẽ cân nhắc chỉ định sử dụng thuốc để giảm đau, ngăn ngừa, ví dụ như:

• Indomethacin (Tivorbex, Indocin): Đây là loại thuốc chống viêm.
• Propranolol (Innopran XL, Inderal…): Loại thuốc giúp làm giảm huyết áp, giãn mạch.
• Acetazolamide: Thuốc lợi tiểu mang đến tác dụng làm giảm lượng dịch tủy sống, có thể góp phần hạn chế áp lực bên trong hộp sọ.
• Những loại thuốc khác: Bác sĩ có thể chỉ định cho người bệnh dùng thuốc ergonovine (Methergine), naproxen (Naprosyn, Naprelan…), phenelzine (Nardil), dihydroergotamine tiêm tĩnh mạch (D.H.E.45).

Phương pháp chọc dò tủy sống hiếm khi được chỉ định. Bác sĩ sẽ tiến hành hút bớt dịch bên trong tủy sống và não của người bệnh. Việc làm này có thể giúp làm giảm áp lực bên trong hộp sọ, từ đó hỗ trợ cải thiện chứng đau đầu.

2. Điều trị đau đầu khi ho thứ phát

Việc chữa trị ho đau đầu phần lớn phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, cụ thể như sau:

• Hình thành chiari: Các thuốc như indomethacin có thể giúp người bệnh làm dịu cơn đau đầu. Bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để làm thay đổi hình dạng, giảm bớt áp lực.
• Phình động mạch não: Người bệnh có thể cần làm phẫu thuật loại bỏ tình trạng phình động mạch hay chuyển hướng dòng chảy để ngăn túi phình phát triển.
• Khối u não: Phương pháp điều trị thường là phẫu thuật, hóa trị và xạ trị. Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, bác sĩ có thể áp dụng nhiều phương pháp khác nhau để chữa trị u não. Trong đó, nổi bật là ứng dụng robot mổ não Modus V Synaptive sở hữu nhiều ưu điểm vượt trội so với các phương pháp phẫu thuật truyền thống. Dưới sự hỗ trợ của robot, bác sĩ có thể tiếp cận và lấy khối u một cách an toàn, tránh tác động đến bó sợi thần kinh, mô não lành, bảo toàn tối đa chức năng cho người bệnh…

Tóm lại, tùy từng trường hợp, bác sĩ cần tìm hiểu nguyên nhân gây đau đầu khi ho trước khi tiến hành chữa trị. Khi đó, phương pháp điều trị mới mang đến hiệu quả tối ưu cho người bệnh.

Cách phòng ngừa ho nhức đầu

Dưới đây là một số phương pháp giúp phòng ngừa tình trạng ho bị đau đầu cũng như đau đầu do các áp lực khác lên vùng đầu, cụ thể như sau:

• Điều trị tốt các bệnh lý có thể gây ho như nhiễm trùng, viêm phế quản.
• Dùng thuốc làm giảm ho (khi cần thiết).
• Tiến hành tiêm ngừa cúm hàng năm.
• Dùng thuốc làm mềm phân để tránh bị táo bón.
• Tránh những hoạt động uốn cong, gây căng thẳng như nâng tạ, khuân vác vật nặng.
• Hạn chế sử dụng những nhóm thuốc có tác dụng phụ gây ho. Người bệnh cần nhận tư vấn từ bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào.
• Tránh tiếp xúc với tác nhân có thể gây ra tình trạng dị ứng, ho.
• Tránh sử dụng thuốc lá.
• Áp dụng khẩu phần ăn uống khoa học, luyện tập thể thao thường xuyên để nâng cao sức đề kháng.

PHÒNG KHÁM ĐA KHOA BÁC SĨ GIA ĐÌNH DOCTOR HELP
KHÁM CHỮA BỆNH TẠI NHÀ VÀ TẠI PHÒNG KHÁM
CN BMT: 544 Phan Bội Châu, P. Thành Nhất, Tp Buôn Ma Thuột, Đăk Lăk
CN Sài Gòn: 04 Phan Phú Tiên, Phường 10, Quận 5, Tp Hồ Chí Minh
Điện thoại: 0898 355 365 – 0898 355 345