CHƯỚNG BỤNG ĐẦY HƠI: NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG VÀ PHÒNG NGỪA

Chướng bụng đầy hơi là tình trạng thường gặp do hoạt động tiêu hóa bị rối loạn. Triệu chứng tiến triển từ trung bình đến nặng, đôi khi là dấu hiệu cảnh báo một số bệnh lý nguy hiểm. Do đó, trong mọi trường hợp, việc theo dõi, thăm khám để điều trị và kiểm soát kịp thời là vô cùng cần thiết.

Chướng bụng đầy hơi là gì?

Chướng bụng đầy hơi là cảm giác căng tức, khó chịu do tăng áp lực vùng bụng. Một số trường hợp còn nhận thấy triệu chứng bụng chướng một cách rõ rệt. Cảm giác khó chịu có thể tiến triển từ nhẹ, trung bình đến đau dữ dội, thường biến mất sau một thời gian. Phần lớn là do rối loạn tiêu hóa hoặc thay đổi hormone theo chu kỳ. Tuy nhiên, tình trạng cũng có thể lặp đi lặp lại, trở thành mối lo ngại về vấn đề sức khỏe. Nếu người bệnh nhận thấy triệu chứng không cải thiện, tốt nhất là nên đi khám bác sĩ để xác định nguyên nhân chính xác.

Theo khảo sát thực tế, từ 10 – 25% người khỏe mạnh từng phàn nàn về dấu hiệu chướng bụng gặp phải. 75% trong số đó cho thấy triệu chứng tiến triển ở mức trung bình đến nặng. 10% cho biết tình trạng này lặp đi lặp lại rất thường xuyên, cảnh báo bệnh lý nghiêm trọng. Kết quả chẩn đoán cho thấy có tới 90% trường hợp mắc hội chứng ruột kích thích (IBS), 75% phụ nữ bị chướng bụng trước và trong kỳ kinh nguyệt.

Nguyên nhân chướng bụng đầy hơi

Chướng bụng đầy hơi xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Một số yếu tố chủ yếu phải kể đến gồm:

1. Hơi tích tụ trong dạ dày

Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây chướng bụng. Các triệu chứng đi kèm thường gặp như:

• Ợ hơi thường xuyên.
• Đi đại tiện đột ngột.
• Chóng mặt.

Chướng bụng do hơi tích tụ trong dạ dày có thể gây khó chịu nhẹ hoặc đau dữ dội tùy theo từng trường hợp. Đa phần triệu chứng đều tự biến mất sau vài giờ. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này bao gồm:

• Thực phẩm, đồ uống: nước ngọt có gas, sữa, đậu, súp lơ, bắp cải…
• Nhiễm trùng dạ dày.
• Bệnh mãn tính: Celiac, hội chứng ruột kích thích (IBS)…
• Chứng khó tiêu chức năng.

2. Khó tiêu

Chứng khó tiêu có thể gây chướng bụng đầy hơi. Trong hầu hết các trường hợp, cơn đau đều xảy ra trong ngắn hạn. Nguyên nhân có thể kể đến gồm:

• Ăn quá nhiều.
• Uống nhiều rượu.
• Dùng thuốc gây kích ứng dạ dày, chẳng hạn như ibuprofen.
• Nhiễm trùng dạ dày ở mức độ nhẹ.

Chứng khó tiêu kèm đau bụng đầy hơi không liên quan đến thức ăn hay các nguyên nhân rõ ràng khác có thể là dấu hiệu bệnh lý nghiêm trọng. Nhiều trường hợp phổ biến là loét hoặc ung thư dạ dày.

3. Nhiễm trùng

Nhiễm trùng dạ dày có thể gây đầy hơi với một số triệu chứng kèm theo như:

• Tiêu chảy.
• Nôn mửa.
• Buồn nôn.
• Đau bụng.

Nguyên nhân chủ yếu là do hoạt động của vi khuẩn Escherichia coli, Helicobacter pylori hoặc virus norovirus, rotavirus… Triệu chứng cũng thường có xu hướng thuyên giảm sau vài ngày. Tuy nhiên, một số trường hợp mất nước nghiêm trọng vẫn có thể kéo dài, cần được điều trị sớm. Dưới đây là một số dấu hiệu nguy hiểm người bệnh cần liên hệ ngay với bác sĩ:

• Đầy hơi chướng bụng kèm nôn mửa thường xuyên.
• Phân có máu.
• Sốt cao.

4. Tăng mức độ giữ nước trong cơ thể

Thức ăn mặn, thay đổi nồng độ hormone và không dung nạp thức ăn là những nguyên nhân điển hình khiến cơ thể giữ nước nhiều hơn bình thường. Đó là lý do tại sao một số phụ nữ bị chướng bụng đầy hơi ngay trước kỳ kinh nguyệt hoặc trong giai đoạn đầu thai kỳ. Nếu triệu chứng kéo dài và xảy ra thường xuyên, nguyên nhân có thể nghiêm trong hơn, chẳng hạn như: suy gan thận, tiểu đường… Người bệnh nên trao đổi với bác sĩ để được điều trị sớm.

5. Rối loạn mãn tính

Bệnh Crohn và hội chứng ruột kích thích (IBS) cũng thường gây đầy hơi. Bệnh lý Crohn đã có liệu trình điều trị cụ thể. Ngược lại, nguyên nhân của hội chứng ruột kích thích vẫn chưa được xác định chính xác, cần trải qua chẩn đoán phức tạp hơn. Bên cạnh chướng bụng, cả hai bệnh lý này còn có thể gây tiêu chảy, đau bụng đi kèm.

6. Liệt dạ dày

Liệt dạ dày là một chứng rối loạn ảnh hưởng đến việc làm rỗng dạ dày. Điều này khiến các dây thần kinh bên trong cơ quan hoạt động thiếu chính xác, tiêu hóa thực ăn chậm hơn. Triệu chứng thường thấy bao gồm:

• Đầy hơi, chướng bụng.
• Táo bón.
• No nhanh sau khi ăn.
• Ăn mất ngon.
• Ợ nóng.
• Buồn nôn và ói mửa.
• Khó chịu.

7. Táo bón

Đầy hơi xảy ra khi thức ăn tích tụ trong ruột, xuất phát từ các nguyên nhân sau:

• Chế độ ăn thiếu chất xơ.
• Không dung nạp thực phẩm.
• Ảnh hưởng từ thai kỳ.
• Rối loạn đường ruột.
• Thiếu hụt magie.
• Tác dụng phụ từ một số loại thuốc.

Hầu hết các trường hợp đều cải thiện hiệu quả sau khi sử dụng thuốc nhuận tràng, uống nhiều nước, tập thể dục và thay đổi chế độ ăn uống lành mạnh.

8. Không dung nạp thực phẩm

Một số trường hợp bị đầy hơi sau khi ăn thực phẩm khó dụng nạp, chẳng hạn như: đường, sữa, hải sản… Triệu chứng thường gặp là chướng bụng đầy hơi, tiêu chảy. Cách kiểm soát nhanh và hiệu quả nhất là ngưng tiêu thụ những thức ăn này.

Triệu chứng chướng bụng đầy hơi

Một số triệu chứng dễ nhận thấy khi bị chướng bụng đầy hơi gồm:

• Cảm giác căng tức, đau, khó chịu ở vùng bụng.
• Bụng sưng to hơn bình thường.
• Bụng phát ra tiếng kêu bất thường.
• Xì hơi nhiều hơn bình thường.

Cách chữa chướng bụng đầy hơi

Chứng đầy hơi chướng bụng có thể được điều trị hiệu quả tại nhà bằng cách thay đổi lối sống hoặc dùng thuốc không kê đơn (OTC).

1. Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống

• Uống nhiều nước hơn.
• Giảm hàm lượng Natri trong chế độ ăn uống.
• Ngưng ăn thực phẩm gây đầy hơi.
• Ăn chậm nhai kỹ.
• Tập thể dục thường xuyên.

2. Dùng thuốc không kê đơn (OTC)

• Thuốc Simethicone.
• Thực phẩm bổ sung giúp phân hủy protein hoặc đường không có lợi: Beano, Lactaid…
• Thuốc kháng axit giúp làm dịu axit dư thừa.
• Bismuth salicylate (Thuốc ức chế nhiễm trùng do vi khuẩn)
• Thuốc nhuận tràng giảm táo bón.
• Thuốc nhét trực tràng hoặc thuốc xổ.

3. Dùng thuốc kê đơn

Trong một số trường hợp, bác sĩ cũng có thể kê các đơn thuốc sau để điều trị chứng chướng bụng đầy hơi:

• Thuốc chống co thắt (làm thư giãn các cơ và giúp giảm đầy hơi).
• Thuốc kháng sinh (dùng trong trường hợp đầy hơi do hội chứng ruột kích thích hoặc mốt số bệnh do vi khuẩn).
• Thuốc Prokinetics (làm tăng tốc độ tiêu hóa và giúp giảm đầy hơi).
• Thuốc chống trầm cảm – Citalopram (có thể giúp giảm đầy hơi).

4. Mẹo làm giảm chướng bụng đầy hơi

Nếu mức độ đau nhẹ, người bệnh có thể thử một số giải pháp làm giảm chướng bụng đầy hơi nhanh chóng như sau:

• Uống viên nang tinh chất dầu bạc hà: Viên nang này có chứa chất chống co thắt tự nhiên, giúp thư giãn cơ ruột, hỗ trợ đào thải phân, khí bị mắc kẹt, đặc biệt là đối với các trường hợp chướng bụng do vận động.

• Bổ sung magie: Chất này có tác dụng trung hòa axit dạ dày, thư giãn cơ ruột và nhuận tràng tự nhiên. Tuy nhiên, người bệnh không nên lạm dụng dùng quá thường xuyên để tránh tác dụng phụ.

• Bổ sung thực phẩm giàu Probiotic: Chất này giúp bổ sung hoặc cân bằng vi khuẩn đường ruột, từ đó làm thuyên giam triệu chứng chướng bụng đầy hơi hiệu quả.

• Vỏ mã đề: Đây là nguồn bổ sung chất xơ giúp đại tiện đều đặn hơn.

• Tập thể dục thường xuyên: Các bài tập tăng cường sức mạnh có thể giúp giảm chướng bụng.

• Uống các loại trà thảo dược (trà bạc hà, hoa cúc, gừng, nghệ, thì là…): Thức uống này giúp hỗ trợ tiêu hóa và giảm tích nước, tích hơi đáng kể.

Cách phòng ngừa chướng bụng đầy hơi

Chứng chướng bụng đầy hơi hoàn toàn có thể được phòng ngừa hiệu quả thông qua một số giải pháp hiệu quả như sau:

• Bổ sung đủ chất xơ vào thực đơn hàng ngày: Chất xơ sẽ giúp làm sạch hệ thống tiêu hóa, đặc biệt là chất thải lên men bị mắc kẹt bên trong. Ngoài ra, dưỡng chất này còn có tác dụng bổ sung nước cho cơ thể, đem đến cảm giác no nhanh để kiểm soát lượng thức ăn mỗi ngày. Đây đồng thời cũng là một Prebiotic giúp nuôi dưỡng và thúc đẩy lợi khuẩn đường ruột.

• Uống đủ nước: Việc bổ sung đủ nước sẽ kích thích nhu động ruột, duy trì thức ăn ở dạng mềm vừa phải, không quá cứng hay bị nén chặt, từ đó ngăn chứng khó tiêu, chướng bụng một cách hiệu quả.

• Tập thể dục đều đặn: Thói quen này có tác dụng tăng cường sức khỏe tổng thể cũng như hệ tiêu hóa, ngăn hiện tượng giữ nước và hơi trong ruột, giúp chống chướng bụng đầy hơi.

• Tránh thực phẩm chế biến sẵn, ít chất xơ, nhiều muối và chất béo vì dễ gây đầy hơi, khó tiêu.

• Duy trì thói quen ăn uống đúng cách: Ăn chậm nhai kỹ, ăn đủ no, không ăn quá nhiều…

• Từ bỏ thói quen uống rượu bia, nước ngọt, hút thuốc lá…

#DSHOAITHUONG

—-

PHÒNG KHÁM ĐA KHOA BÁC SĨ GIA ĐÌNH DOCTOR HELP
KHÁM CHỮA BỆNH TẠI NHÀ VÀ TẠI PHÒNG KHÁM
CN BMT: 544 Phan Bội Châu, P. Thành Nhất, Tp Buôn Ma Thuột, Đăk Lăk
CN Sài Gòn: 04 Phan Phú Tiên, Phường 10, Quận 5, Tp Hồ Chí Minh
Điện thoại: 0898 355 365 – 0898 355 345
Website: www.helpbmt.com – www.doctorhelp.vn